De naam Outpoet doet in Heerlen inmiddels de nodige belletjes rinkelen. Het jongerencentrum profileerde zich sinds haar opening in april 2021 als één van de belangrijkste culturele broedplaatsen van Heerlen waar veel startende ondernemers, gamers, kunstenaars, muziekmakers en -liefhebbers een thuishaven of hangplek vonden. Gelegen in het hart van de stad is iedereen er welkom voor een kop koffie of iets anders maar bovenal een goed en gezellig gesprek. Nadat deze hotspot zich recentelijk ook steeds nadrukkelijker als poppodium profileerde is er op vrijdag 11 april dus ook een korte theatervoorstelling te zien: Niemandskind.

Niemandskind is een try-out voorstelling van de Heerlense theatermaker Sandra Beckers en regisseur Jeff van Reen. Het is een persoonlijk stuk over mentale gezondheid. Over hoe je jezelf kunt verliezen en weer kunt terugvinden, oftewel over kwetsbaarheid en kracht. Een verhaal dat concludeert dat het oké is om je niet oké te voelen. Het is gebaseerd op de eigen ervaringen van de maakster, die in een flinke burn-out belandde na 17 jaar te hebben gewerkt in de zorg. Een omgeving waar ze zich nooit echt op haar plek voelde.

Sandra vertelt hoe ze uiteindelijk de enige juiste beslissing nam: “Ik nam met knikkende knieën ontslag. Daarna heb ik twee jaar letterlijk op de bank gezeten, omdat ik totaal niet meer wist wie ik was en wat ik moest gaan doen. Compleet met huilbuien, paniek- en angstaanvallen. Omdat ik dacht dat ik voor mensen móest zorgen. Tot het moment waarop ik me realiseerde dat er niets anders op zat dan me aan de situatie over te geven. Vanaf dat moment kwam er een soort rust over me heen en ben ik gaan schrijven. Vanuit dat schrijven kwamen gedichten en teksten.”

Spoken word
Omdat het schrijven vlotjes verliep en goed beviel, opende Sandra een Instagram-account en al snel ontving ze reacties van mensen die zich in haar werk herkenden. Bijvoorbeeld omdat het een gevoel vertolkte waaraan ze zelf geen woorden konden geven. “Daardoor kwam ik erachter dat ik met mijn woorden niet alleen mezelf, maar ook anderen kan helpen. Op een bepaald moment zag ik online iets voorbij komen over een open podium voor spoken word. Ik had nog nooit van spoken word gehoord, maar voelde dat het iets voor mij zou kunnen zijn en heb me aangemeld. Toen ik op dat podium stond, vond ik het super spannend maar voelde ook: dit is wat ik wilde.”

Sandra vervolgt: “Ik ben dus spoken word gaan doen en heb door heel Nederland open podia bezocht, maar kwam er al snel achter dat ik meer wilde dan steeds die vijf minuten. Ik wilde ook mijn verhaal áchter die gedichten vertellen.” Toen ze in 2024 de kans kreeg om op te treden op het Spectaculo! cultuurfestival in Geleen hoefde ze zich dan ook niet lang te bedenken: “Ik heb die voorstelling uiteindelijk vier keer voor publiek gespeeld en dat smaakte naar meer. Het was een warm bad en ik dacht: ja, dít is mijn plek.” Zo werd het idee voor een volwaardige theatervoorstelling was geboren en een regisseur was vervolgens snel gevonden in Jeff van Reen.”

“Ik kende Jeff van Reen als docent van een spoken word-cursus die ik volgde en wist me te herinneren dat Jeff ook regisseur was. Omdat we een goede klik hadden, besloot ik hem te vragen en hij zei meteen ja.” Van Reen (eveneens uit Heerlen) begon ook ooit als spoken word-artiest en treedt nog steeds als dusdanig op. Hij volgde een opleiding theatermaken en ontdekte daar zijn liefde voor regisseren. Jeff gooide zijn kennis over theatermaken, spoken word en zijn podiumervaring op een hoop en dook diep in de theorie van de podiumkunst.

Niemandskind is zijn debuut als regisseur van een volledige voorstelling: “Ik heb weliswaar vooral scènes en korte optredens gemaakt, maar toen Sandra me vroeg om haar voorstelling te regisseren heb ik geen moment getwijfeld. Ze was één van mijn leerlingen in mijn eerste spoken word-klas en we kregen snel een klik en hadden gedeelde interesses. Inmiddels zijn we elkaars theatermaatje en gaan we geregeld samen erop uit naar toneelvoorstellingen of open podia.’

Theater bij Outpoet
Momenteel wordt er vooral hard gewerkt en zijn ze samen al een maand of vier druk bezig in de kelder van Outpoet. Niet de meest voor de hand liggende locatie voor een theatervoorstelling. Sandra legt uit hoe dat zo gekomen is: “Jeff komt en werkt daar veel en heeft zo zijn contacten, dus ik ben daar eigenlijk ingerold. En gelukkig maar, want het is een heel fijne plek. Ik krijg alle ruimte, ze zijn ondersteunend, behulpzaam en denken mee. Want het is natuurlijk heel moeilijk om met iets als dit te beginnen. Zonder netwerk. Zonder theater.”

Bovendien valt de voorstelling daar volgens Jeff prima op zijn plek: “Outpoet is rauw en echt. En dat zie je. Het podium is in de kelder en we hebben houten bankjes voor het publiek. We doen het met de dingen die we hebben en elitair gedoe bestaat bij ons niet. Er is geen competitie tussen makers, enkel steun en een gunfactor. Als ik moet kiezen tussen een lokale gemeenschap als Outpoet en de grote (harde) theaterwereld, hoef ik geen seconde te twijfelen. De echtheid en saamhorigheid van Outpoet zul je meekrijgen als je in de zaal zit.”

Inmiddels wordt er dus hard gewerkt in de Outpoet-kelder. Niemandskind moet namelijk een échte voorstelling worden. Een theatrale versie van de eerdere voordrachten, die vooral om tekst draaiden. Sandra heeft zich dan ook een en ander eigen moeten maken: “Zo’n voorstelling heeft een spanningsboog nodig. Dus ik heb me verdiept in storytelling. Het is echt wel een vak. We gaan iets met licht doen, we gaan iets met audio doen. Het moet écht een heel toffe theatervoorstelling worden.”

Emotioneel afwezig
Desalniettemin zal het voornamelijk de inhoud zijn die de grootste indruk maakt. Jeff legt uit wat we kunnen verwachten: “Het is een (auto)biografisch stuk over hoe Sandra op latere leeftijd is vastgelopen in het leven, maar ook weer een uitweg heeft gevonden. Als kind had ze weinig ruimte voor zelfontdekking en waren haar ouders emotioneel afwezig. Dit komt helaas vaak voor, dus vonden wij het belangrijk om dit verhaal te vertellen. Niet elke vorm van vaak onbedoelde verwaarlozing vanuit ouders is zichtbaar, maar de gevolgen ook niet en juist daarom wilden we het tonen.”

Sandra vult aan: “Het is een voorstelling die ik zelf graag gezien had willen hebben op een bepaald moment in mijn leven. Hij zal voor veel mensen voor herkenning zorgen. Dat emotionele verwaarlozing ervoor kan zorgen dat je dus heel hard leert te werken voor liefde en dat je vervolgens zo extreem gaat zorgen voor anderen, totdat het gewoon niet meer gaat.” Theater als spiegel dus. Maar ook als troost.

Jeff: “En ik denk dat het een frisse blik kan bieden op het onderwerp van verwaarlozing en mishandeling door ouders. Niet elke vorm is zichtbaar of fysiek heftig. Er bestaan veel boeken, films en toneelstukken over kinderen die worden geslagen of seksueel misbruikt door hun ouders. Ik vind het goed en belangrijk dat er ruimte is voor deze ervaringen en verhalen, maar ik zou naast deze verhalen graag ook andere zien die wellicht minder heftig lijken en misschien ook minder heftig zijn, maar die ook verteld mogen worden. Ik ken te veel mensen die belangrijke dingen gemist hebben in hun jeugd en daar als volwassene nog altijd last van hebben. Ook zij mogen gezien en gehoord worden.”

Liefde geven
“Eigenlijk ik wil gewoon liefde geven”, zegt Sandra. “Ik sta op dat podium en neem letterlijk ruimte in. Maar ik wil de ander ook laten zien dat hij of zij die ruimte mag innemen. Als ik het kan, dan kun jij het ook. Maar ik wil ook die worsteling laten zien. De strijd om te komen waar ik nu ben.”

Dat Sandra zich behoorlijk bloot geeft en kwetsbaar opstelt is duidelijk. Maar hoe moeilijk is het eigenlijk om dat op een podium te doen? “Ik vind het niet héél moeilijk. Ik zie het als een kunstvorm. Er is een verschil tussen persoonlijk en privé. Wat ik deel is persoonlijk, maar dat privéstuk hou ik voor mezelf. Ieder woord dat ik zeg en iedere beweging is geregisseerd. Natuurlijk is het spannend om het straks te gaan doen, maar ik bepaal zelf wat ik deel.”

Omdat Niemandskind een try-out is, ligt de vraag naar het vervolg voor de hand. Sandra is daar duidelijk over: “Ik zie mezelf dit stuk wel uitrollen naar theaterzalen en grotere stukken maken.’ Ook in Outpoet kijkt men inmiddels vooruit. Na enkele kleinere theateractiviteiten en een project van Theaterwerkplaats Zie lijkt er mede dankzij Niemandskind een beweging in gang te zijn gezet. Zo lopen er momenteel gesprekken voor een aantal voorstellingen in de komende zomer en wordt er gekeken om de kelderzaal functioneler in te richten.

Eerst opent Outpoet aanstaande vrijdag om 19.30 uur haar deuren aan de Oude Veemarktstraat 2 voor Niemandskind. Tickets daarvoor zijn voor slechts 5 euro verkrijgbaar aan de deur of in de voorverkoop via linktr.ee/outpoet.

Gepubliceerd: 7 april 2025
Tekst: Marco Smeets
Beeld: Luc Lodder