Met maar liefst drie goed gesorteerde platenzaken in de stad, waaronder één van de grootste en één van de oudste van het land, heeft platenkopend Heerlen niets te klagen. Al helemaal niet nu er sinds juni maandelijks een platenbeurs wordt georganiseerd bij Blender, de culturele supermarkt die op zondag 27 oktober - vlak voor haar verhuizing naar de Promenade - nog één keer veel muziekliefhebbers naar het Maankwartier zal lokken. Voor Heerlen Mijn Stad een uitgelezen kans om stadsreporter én vinylverzamelaar Marco Smeets die kant op te sturen.

Nadat de vinylplaat gaandeweg de jaren tachtig en negentig uit beeld werd geduwd door de cd, die vervolgens zelf werd ingeruild voor downloads en streamingdiensten, hadden weinigen kunnen vermoeden dat de elpee niet veel later aan een niet te stuiten opmars zou beginnen. Inmiddels is vinyl weer net zo hip als zes decennia geleden.

Het andere zwarte goud
Met de opmars van dit ‘zwarte goud’ keerden na een kaalslag in de branche steeds meer platenzaken terug in het straatbeeld, net als een ander fenomeen: de platenbeurs. Halverwege het vorige decennium dook het al eens op in het Cultuurhuis in Heerlen, in de toenmalige Street Art Gallery en in Cultuurwerkplaats Zeezicht. Sindsdien moest de stad het doen met de vertrouwde platenzaken Satisfaction Records en GonG Records in het centrum en Didi Recordshop op bedrijventerrein In de Cramer. Ondanks dat die laatste qua omvang en assortiment al een platenbeurs op zich is, kwam ondernemer en vinylverzamelaar Sebastiaan van der Lee op het idee om het verschijnsel nieuw leven in te blazen bij Blender. Na een ontmoeting met Blenderbedenker Mark Curvers lag een samenwerking voor de hand: “Ik kon er gratis beginnen, er waren genoeg tafels en ik had de kans om te profiteren van de diverse netwerken van de ondernemers aldaar”, vertelt Sebastiaan, die tevens het open karakter van Blender als pluspunt aanstipt. De eerste editie van de Heerlense Platenbeurs was daarmee al snel een feit.

Met een locatie op zak was het zaak om ook handelaren te vinden. Didi Records haakte aan en Sebastiaan ging actief op zoek naar andere verkopers, hetgeen nog niet zo eenvoudig was: “Het is niet alleen afhankelijk van het seizoen, maar ook van andere platenbeurzen. Een handelaar kan uiteraard maar op één plek tegelijk zijn. Ook bleek de beperkte openingstijd en de (semi)maandelijkse planning niet voor iedereen even handig.” Desondanks ging de Heerlense Platenbeurs op zondag 30 juni van start dankzij een aantal enthousiaste liefhebbers en verzamelaars.

Voor de liefhebber
Één van hen is Wil Janssen uit Landgraaf. Wil is geen professionele handelaar maar vooral liefhebber: “In een ver verleden heb ik zo nu en dan wel op platenbeurzen gestaan om platen die ik dubbel had of niet mijn smaak waren weer te slijten. Zo ontmoet je ook andere enthousiaste liefhebbers, kun je voor wat ruimte in de platenkasten zorgen en van de opbrengst proberen om nieuwe pareltjes aan te schaffen.” De reden waarom hij zondag op de beurs staat, is echter een andere: “Er staat een verhuizing voor de deur en ik kan straks niet alles meer kwijt.”

Ook André Otto uit Brunssum is niet beroepsmatig met vinylplaten bezig. Hij ziet zijn aanwezigheid op de platenbeurs vooral als een uit de hand gelopen hobby waarbij ook hij de platen die hij niet meer draait aan andere muziekliefhebbers kan verkopen om van de opbrengst zijn verzameling uit te breiden. En er is nog een reden: “Ik vind het supergezellig. Je praat met veel mensen en hoort zo de leukste verhalen.” En dan zijn er natuurlijk ook de collecties van de andere standhouders.“Klopt. Er is zó veel aanbod en je wordt vaak verrast door wat je aantreft. Uiteraard heb ik zelf net als veel bezoekers een wenslijst en als ik daar iets van tegenkom, voelt dat geweldig.”

Dat laatste is herkenbaar voor iedere vinyljager, zo ook voor Harry Prenger. De Heerlense popjournalist is muziekverzamelaar vanaf zijn veertiende, bezoekt de beurs vanaf de eerste editie en is enthousiast: “Tijdens mijn bezoeken heb ik bijzondere platen kunnen scoren, waaronder het door mij lang gezochte ‘Chappaqua Suite’ van Ornette Coleman en een elpee van de Eindhovense kunstenaarsgroep ‘Der Junge Hund’.” Harry is dan ook blij dat er eindelijk weer een beurs voor vinylliefhebbers wordt georganiseerd in zijn stad en “hij is bovendien laagdrempelig vanwege de gratis entree en vindt plaats op bijzondere locatie, in het Maankwartier.”

Eigenlijk vertelt iedere platenbeursorganisator, verkoper en bezoeker hetzelfde verhaal. Het gaat over sfeer, verrassende aankopen, sociale contacten en muziek. Maar muziek komt tegenwoordig vooral via een stream uit telefoons, laptops en tablets. Wat maakt het afspelen van een vinylplaat dan zo bijzonder? Sebastiaan wordt vooral aangesproken door de tastbaarheid van het product en de afspeelapparatuur: “Platenspelers zijn magische apparaten. Ook Wil merkte na jaren cd's beluisteren dat het draaien van een plaat voor een totaal andere beleving zorgt: “Omdat de muziek via vinyl écht binnenkomt zoals het bedoeld is. Het is iets tastbaars; het hele ritueel van de plaat koesteren. Uit de hoes nemen, op de draaitafel leggen. En meestal beluister je ook daadwerkelijk het hele album, omdat je niet makkelijk naar een ander nummer skipt of snel een nieuwe plaat oplegt. En er is meestal veel aandacht voor het artwork.”

Beleving dus. Het woord valt vaker en ook bij André gaat het vooral daar over: “Het beluisteren van muziek op vinyl is écht puur. Ik neem daar de tijd voor. De tijd om te genieten, van het uitklappen van de hoezen, het meezingen van de vaak bijgevoegde teksten, het bekijken van de foto's en het lezen van de info.” Harry sluit zich daarbij aan: “Voor mij is een elpee een vorm van communicatie tussen de artiest en de liefhebber. Het hoesontwerp, de teksten, de volgorde van de nummers… er is over nagedacht. Bij streaming heb ik dat gevoel helemaal niet.” Hetgeen niet wil zeggen dat Harry en veel andere vinylfans de streamingdiensten links laten liggen. Spotify en Bandcamp worden wel degelijk gebruikt, al is het om nieuwe en oude onbekende muziek te ontdekken. Waarna het heel dikwijls alsnog op vinyl wordt aangeschaft.

En dat vinyl enkel nog gekocht en gedraaid wordt door mannen van ‘een zekere leeftijd’ is ook allerminst waar. Een bezoek aan een platenzaak of beurs leert steevast dat er opvallend veel jongeren door de platenbakken bladeren. Vinyl is hip. Sebastiaan: “De redenen van de comeback van de vinylplaat zijn te divers en complex om te beschrijven, maar zeker is dat ze door een nieuwe generatie is ontdekt, zowel luisteraars als artiesten.” André vult hem aan: “Steeds meer jongeren vinden het beluisteren van vinyl, waar ze niet mee zijn opgegroeid, een speciale ervaring. Ze genieten op deze manier meer van de muziek.” Volgens Wil speelt ook de manier waarop de media de vinylplaat steeds meer in beeld brengt een rol, bijvoorbeeld in hippe series en commercials.

Knoflook en bier
Het zijn echter niet alleen jongeren die steeds meer interesse tonen weet Harry Prenger, die daar persoonlijk erg blij mee is: “Je ziet op een platenbeurs steeds meer jongeren en vrouwen rondlopen. Iets wat me de laatste jaren ook al opviel bij bezoeken aan platenzaken. Dat doet me plezier aangezien ik de aanblik van linnen schoudertasjes dragende mannen van middelbare leeftijd waar soms de geur van knoflook en bier nog van af dampt, nu wel zat ben.” En dat kan zo zijn voordelen hebben: “Ik ontmoette bij de eerste Heerlense Platenbeurs een erg leuke dame. Sindsdien is ze mijn vriendin en delen we onze liefde voor muziek en platen.”

Of het aan de love story van Harry ligt is niet bekend, maar alles wijst erop dat de editie van aanstaande zondag drukker dan voorheen gaat worden. In ieder geval zullen er meer verkopers aanwezig zijn om de honger van muziekminnend en vinylkopend Heerlen en omstreken te stillen.

Dé gratis platenbeurs van Heerlen vindt (meestal) plaats op de laatste zondag van de maand van 11.00 tot 14.00 uur. De eerstvolgende editie is op zondag 27 oktober bij Blender, in het Maankwartier tegenover de Royal Bioscoop. Meer informatie vind je hier.

Gepubliceerd: 23 oktober 2024
Tekst: Marco Smeets
Foto: Luc Lodder