Onlangs kreeg ons Raadhuis een stevige opknapbeurt en een moderne wederhelft in de vorm van het stralend witte stadskantoor. Afgelopen weekend, tijdens de opening van Cultura Nova, werd het nieuwe ensemble feestelijk heropend/geopend. Een goede aanleiding om eens stil te staan bij (de geschiedenis van) het Raadhuis van Heerlen.

We zijn zo gewend aan ons raadhuis dat je bijna zou vergeten dat het een rijksmonument uit 1942 is. Destijds hypermodern, door de golf van welvaart en vernieuwing die over Heerlen spoelde. We hebben het natuurlijk over de tijd van de mijnen, toen steenkool hier massaal uit de grond kwam en Heerlen van een idyllisch dorp veranderde in een industriële metropool. Het lieflijke, oude raadhuis waar het bestuur huisde – dat eerder regeerde over een paar duizend mensen - werd al snel te klein.

Het was burgemeester Van Grunsven die Heerlen destijds vanuit het overvolle, oude raadhuisje moest besturen. Diezelfde burgemeester was ontzettend fan van architect Peutz. Eerder had Peutz al een van de modernste gebouwen ter wereld neergezet in hartje Heerlen: het Glaspaleis. Het nieuwe raadhuis moest ook zo modern worden. Van de geplande zuilengalerij die naar de Romeinse oorsprong van Heerlen moest verwijzen, bleven maar twee zuilen overeind. Een lang en strak blok bekleed met natuursteen en met – voor de leek – vreemd geplaatste ramen bepalen al decennialang het uiterlijk.

Symboliek in het raadhuis
Peutz was een man van de symboliek. Hij verstopte allerlei boodschappen in het raadhuis, tot op de klink van de burgemeesterskamer aan toe. Geheel in de democratische gedachte zijn de hogere delen van het gebouw voor de burger: de tribune boven de raadzaal en de burgerzaal. Ook liet hij er typische Peutz-elementen achter, zoals de paddenstoelpilaren die ook in het Glaspaleis te zien zijn. In opdracht van de burgemeester moest de voorkant van het gebouw aan de andere kant komen te liggen, aan het Raadhuisplein, met de blik richting het groene buitengebied en een toekomst vol groei.

Zeker voor die tijd was het nieuwe raadhuis al enorm bijzonder. Het werd in 1948 geopend in bijzijn van prinses Juliana. Dat die feestelijke opening zo lang na de start van de bouw (1936) pas plaatsvond, had te maken met de Tweede Wereldoorlog. Toen die in 1939 uitbarstte, zat men midden in de bouw. Een gedeelte kwam wel al af en werd midden in de oorlog, in 1941, in gebruik genomen. Doordat er beslag werd gelegd op allerlei belangrijke bouwmaterialen, kwam de verdere bouw pas gereed na de oorlog.

De laatste jaren was het Raadhuis aan een grondige renovatie toe. Deze is inmiddels afgerond en de (weer) ingebruikname is gevierd tijdens Cultura Nova. Ter ere van de nieuwbouw van het stadskantoor en het afronden van de renovatie van het Raadhuis is er een programma rondom Peutz en zijn er gratis rondleidingen door het Stadskantoor en het Raadhuis. Op de website van gemeente Heerlen vind je een overzicht van al deze activiteiten.

Voor meer Cultura Nova of andere evenementen in Heerlen werp je een blik op de UITagenda van Heerlen.

Tekst: Leonie Kohl
Foto: David Doelen