Expeditie Vuistbijl is een
archeologisch project dat zich richt op de vroegste bewoners van
Limburg: Neanderthalers uit de IJstijd. Zij leefden ca. 300.000-35.000
jaar geleden, in het zogenaamde middenpaleolithicum.
De relatie van deze vroege mensachtigen tot de moderne mens, die
vanaf het zogenaamde laatpaleolithicum verschijnt, is het onderwerp van
veel wetenschappelijke discussie en onderzoek. Het is de laatste jaren
duidelijk geworden dat Neanderthalers veel capabeler waren dan tot voor
kort werd aangenomen, iets wat uitgebreid aan bod zal komen in deze
catalogus.
Archeologisch gezien, kennen we in Nederland Neanderthalers vrijwel
uitsluitend aan de hand van hun stenen werktuigen. Met name de vaak zeer
fraai gemaakte vuistbijlen zijn in dit verband bekend. De beste
informatie die we hebben over de leefwijze van Neanderthalers komt uit
de Belvédère groeve bij Maastricht. Hier hebben in de jaren ’80 en ’90
van de vorige eeuw opgravingen plaatsgevonden waarbij langs een oude
Maasoever verschillende kampementen werden aangetroffen, die ons veel
leerden over de leefwijze van onze voorouders in de IJstijd.
Maar er zijn elders in Limburg en in het buitenland ook recente en
bijzondere ontdekkingen die een soms heel onverwacht licht werpen op
deze intrigerende periode. Daarom is het tijd om alles eens op een rij
te zetten en om aan de hand van nieuwe ideeën het veld in te gaan.
Vandaar Expeditie Vuistbijl.
In deze fascinerende expositie krijg je informatie over de
Neanderthalers: wie waren zij? Het wordt steeds duidelijker dat
Neanderthalers uiterst capabele mensen en overlevers waren, die niet als
inferieur aan moderne mensen mogen worden beschouwd. Het is
waarschijnlijk zelfs zo dat we ons succes als moderne mens voor een
groot deel aan hen te danken hebben. Welke werktuigen en materialen
gebruikten de Neanderthalers? Wat zijn vuistbijlen? En we delen onze
kennis over de verwachtingskaart: waar zaten Neanderthalers in Limburg?
Expeditie Vuistbijl is een heel mooi voorbeeld van ‘citizen science’,
oftewel burgerwetenschap; onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk
door burgers of niet-professionele wetenschappers wordt uitgevoerd,
meestal onder begeleiding van professionals. Het project is expliciet
opgezet om met behulp van vrijetijdarcheologen meer te weten te komen
over de vroegste bewoning van Limburg. Zonder hun bijdrage had de
verwachtingskaart niet gemaakt kunnen worden, het veldwerk niet
uitgevoerd kunnen worden, en deze tentoonstelling niet kunnen bestaan.
Op het YouTube-kanaal van De Vondst vind je een viertal korte filmpjes over deze expeditie:
deel 1
deel 2
deel 3
deel 4
Expeditie Vuistbijl